Nhắc đến sông Chảy, người dân Mường Khương luôn cảm thấy hãnh diện và tự hào, bởi dòng sông đã nuôi dưỡng nhiều người dân sinh sống dọc bờ sông này. Ngày trước, khi Nhà máy Thủy điện Bắc Hà chưa xây dựng, dòng sông Chảy nhỏ lắm, nhiều thác ghềnh và nước chảy dữ dội. Từ khi xây đập, ngăn sông làm thủy điện thì dòng sông Chảy đã “lớn” hơn trước rất nhiều, nước chảy hiền hòa, đi lại trên sông từ Cốc Ly (Bắc Hà) lên tận Tả Gia Khâu (Mường Khương), Bản Mế (Si Ma Cai) rất thuận tiện. Giờ đây, nhiều người đã đầu tư đóng thuyền máy để đi lại, vận chuyển nông sản và đưa khách du ngoạn sông Chảy. Khi Nhà máy Thủy điện Bắc Hà được xây dựng, đoạn sông Chảy phía trên đập thủy điện kéo dài tới thượng lưu biến thành vùng lòng hồ mênh mông. Lưu lượng nước lớn, nước hồ tương đối sạch, dòng chảy ổn định là môi trường thuận lợi để tôm, cá sinh sôi và tạo ra một hệ sinh thái khép kín phù hợp với nuôi thủy sản. Đặc biệt, việc nuôi cá lồng, nhất là các loại cá đặc sản như cá nheo, cá chiên rất phù hợp, chắc chắn mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Không chỉ có tiềm năng lớn về thủy sản, sông Chảy còn là điểm đến thưởng ngoạn hấp dẫn du khách. Đã từ lâu, tuyến du lịch đường thủy từ Bảo Nhai đi Cốc Ly (Bắc Hà) đã trở thành tour du lịch có tiếng, thu hút nhiều du khách, nhất là khách nước ngoài. Tuy nhiên, tuyến du lịch đường thủy từ Cốc Ly đi Tả Gia Khâu, Bản Mế (trên lòng hồ thủy điện Bắc Hà) cũng đang có sức hút lớn đối với khách du lịch bởi cảnh sắc còn hoang sơ và thơ mộng. Bên sông là các khu rừng già hàng trăm năm tuổi, thác nước trắng như dải lụa đổ xuống và quần thể hang động tuyệt đẹp chưa có người khám phá. Dọc bờ sông từ Tả Thàng đến Tả Gia Khâu là các làng, bản của người Mông, Nùng, Dao, Tu Dí, Thu Lao, Phù Lá… Mỗi dân tộc mang những nét bản sắc văn hóa riêng, mỗi nếp nhà, bộ trang phục, điệu múa, lời ca đều thấm đẫm chất trữ tình vùng cao và “hơi thở” của dòng sông. Ngồi trên xuồng máy, khỏa nước sông Chảy, thả lòng mình vào khung cảnh sơn thủy hữu tình, du khách có thể quên đi âu lo, bộn bề của cuộc sống đời thường. Du khách cũng có thể tìm được nhiều điều thú vị khi khám phá cuộc sống, phong tục, tập quán, không khí lao động, sản xuất của chính những người dân hồn hậu, chất phác bên bờ sông Chảy. Những món ẩm thực độc đáo như xôi ngũ sắc, cá sông nướng, thịt lợn Cao Sơn hun khói, lạp xường, thịt dê Tả Thàng, gà đen La Pán Tẩn, chè cổ thụ, tương ớt Mường Khương… sẽ níu chân du khách ở lại.
Du lịch sông Chảy đang mở tiềm năng to lớn, trong tương lai sẽ là một trong những “chìa khóa vàng” cho sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Người dân “xứ Mường” nói chung và các xã dọc sông Chảy nói riêng không phải là không nhận thấy lợi thế của sông Chảy. Lòng hồ sông Chảy càng mênh mông càng khiến khát khao vươn lên của họ cháy bỏng hơn bao giờ hết.
Dù được sông Chảy “ban tặng” nhiều nguồn lợi nhưng thực tế cuộc sống của người dân các thôn, bản ở 6 xã (Tả Gia Khâu, Dìn Chin, Nấm Lư, Lùng Khấu Nhin, Cao Sơn, Tả Thàng) vẫn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt có xã Tả Thàng và xã Lùng Khấu Nhin thuộc danh sách 10 xã có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất tỉnh. Để “nhân lên” khát vọng thoát nghèo, huyện Mường Khương đã xây dựng chương trình tổng thể sắp xếp dân cư, phát triển kinh tế - xã hội dọc bờ sông Chảy với mục tiêu khai thác tiềm năng vô tận của dòng sông, mở ra sự đổi thay cho cuộc sống người dân ở đây. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay đối với những thôn, bản giáp bờ sông Chảy trên địa bàn huyện Mường Khương là giao thông quá khó khăn. Để giải quyết được “bài toán” này, huyện Mường Khương đã xác định cần mở tuyến đường “huyết mạch” từ thôn Na Măng (xã Tả Gia Khâu) tới thôn Cán Cấu 2 (xã Tả Thàng) dài 25 km chạy dọc theo bờ sông Chảy. Cùng với đó, mở những tuyến đường “xương cá” nối với tuyến đường huyết mạch nói trên, tạo ra những trục động lực cho phát triển.
Chiến lược, tầm nhìn là vậy nhưng cũng mất hơn 10 năm mới hiện thực hóa, khi tuyến đường dọc sông Chảy từ thôn Cán Cấu 2, xã Tả Thàng đến thôn Nùng Chéng Lùng, xã Cao Sơn với tổng chiều dài 18,5 km được đầu tư mở mới theo Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.
Ông Páo Dình, nguyên Chủ tịch UBND xã Tả Thàng (hiện là Phó Trưởng Phòng Dân tộc huyện Mường Khương) cho biết: Từ năm 2010, người dân xã Tả Thàng và các xã dọc sông Chảy đã nhiều lần đề nghị với Trung ương, tỉnh và huyện thông qua các cuộc tiếp xúc cử tri của Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, đại biểu HĐND các cấp sớm xem xét đầu tư, mở tuyến đường ven sông Chảy. Đây là mong muốn, là khát khao của người dân, bởi khu vực này có thể ví như “vựa” quế, ngô, sắn. Tuy nhiên, mỗi khi vào vụ thu hoạch, người dân lại thêm nhọc nhằn, đôi vai gầy chai sạn vì gùi ngô, sắn vượt dốc. Những hộ có điều kiện thì sử dụng ngựa để thồ nông sản. Sau này, khi một số tuyến đường được mở xuống bờ sông Chảy, người dân sử dụng xe máy vận chuyển nông sản hoặc vận chuyển bằng thuyền máy theo sông.
Tháng 7/2023, sau khi phê duyệt chủ trương đầu tư, UBND xã Tả Thàng - chủ đầu tư - phối hợp với Phòng Kinh tế hạ tầng huyện khảo sát hướng tuyến để triển khai thi công. “Có lẽ đây là tuyến đường thi công khó khăn, phức tạp nhất trên địa bàn huyện, bởi 90% là đá, địa hình hiểm trở, bị chia cắt bởi nhiều khe và vách đá cheo leo. Để mở được đường, phải nắn tuyến theo địa hình thực tế, thậm chí còn phải làm thêm một số cầu”, ông Páo Dình cho hay.
Có được hướng tuyến đã khó, việc thi công khó khăn gấp nhiều lần. Do địa hình hiểm trở, nhiều khe nước nên không ít lần, vừa mở xong mặt đường, gặp trận mưa lớn, mặt đường bị nước xối thành rãnh to, lọt cả bánh xe. Khó khăn là vậy, nhưng Tổ thi công đường giao thông nông thôn đặt ra quyết tâm rất cao, chỉ sau 2 tháng triển khai, đã mở được 6 km nền đường, nếu “thuận buồm xuôi gió” thì việc mở nền và rải cấp phối mặt đường sẽ hoàn thành vào tháng 6/2024, sau này sẽ tiếp tục được đầu tư rải nhựa mặt đường.
Sẽ không lâu nữa, khi tuyến đường dọc sông Chảy hoàn thành, cùng với cây cầu bắc qua tam giác sông Chảy, nối 3 huyện Mường Khương, Si Ma Cai, Bắc Hà được khởi công sẽ “nhân lên” khát vọng thoát nghèo của người dân bên dòng sông Chảy.
Theo Báo Lào Cai điện tử